Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đã từng nghe tới từ “bảo thủ”. Thế nhưng, bảo thủ là gì thì không phải ai cũng có thể hiểu cặn kẽ và không phải ai cũng biết những điều xoay quanh hai chữ “bảo thủ”.
Khái niệm bảo thủ là gì?
Theo Đại từ điển tiếng Việt, bảo thủ là “duy trì cái cũ, cái hiện tồn, không muốn tiếp nhận cái mới”. Còn theo cách hiểu thông thường, bảo thủ là duy trì và bảo vệ cái cũ, lạc hậu; không chịu tiếp thu cái hay, cái mới, cái tiến bộ, chống lại những cách nghĩ mới, hành động mới trên mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế, chính trị, xã hội…
Người bảo thủ thường từ chối lắng nghe người khác và có phần bướng bỉnh khiến họ khó chấp nhận cái mới và sống mãi trong lối nghĩ cũ, khó thay đổi và linh động. Thậm chí dù biết rằng mình sai những vẫn cố chấp bảo vệ cái tôi cá nhân thay vì đồng thuận ý kiến của người khác và thay đổi. Họ sẽ áp đặt những nguyên tắc của riêng mình cho tất cả mọi việc ngay cả khi những người khác đều thấy nó không phù hợp.
Dấu hiệu của một người bảo thủ là gì?
Trên thực tế những biểu hiện của nguời mang tư tưởng bảo thủ được bộc lộ dưới rất nhiều dạng, nhiều khía cạnh. Có những biểu hiện chỉ cần nhìn qua đã biết, nhưng có những biểu hiện cần thời gian tiếp xúc và nói chuyện mới có thể nhận ra. Do đó, việc nhận biết đúng tư tưởng bảo thủ để khắc phục là việc làm cần thiết. Nhưng chung quy lại, người bảo thủ sẽ có những dấu hiệu sau đây.
Luôn sùng bái chủ nghĩa cá nhân
Đặc điểm nổi bật nhất của một người bảo thủ chính là luôn cho rằng bản thân mình đúng, còn những người khác dù có giải thích thế nào cũng đều sai. Lúc nào cũng chỉ chăm chăm vào cái ý kiến của bản thân mình mà phớt lờ, coi thường ý kiến của người khác và bỏ qua thực tiễn khách quan. Nguyên nhân có thể là vì họ ít có cơ hội được tiếp cận với thế giới bên ngoài, sống khép kín nên tầm hiểu biết cũng bị hạn chế. Khi kiến thức hạn chế, họ sẽ tự đặt cho mình một tiêu chuẩn riêng và tuân theo những quy tắc đó. Đối với bản thân họ, những quy tắc đó chính là triết lý sống và những ai không thuận theo thì người bảo thủ sẽ phản bác lại.
Có những tư duy khuôn mẫu, cũ kĩ
Người bảo thủ luôn có tư duy theo lối cũ, thậm chí còn là lối mòn. Họ không chịu đổi mới mà làm theo những lối sống cũ, những kinh nghiệm cũ được truyền lại từ ông cha. Thậm chí lặp đi lặp lại những giáo điều và chỉ biết vâng lời hô vang những câu khẩu hiệu tuyên truyền xáo rỗng và cũ rích. Đây là dấu hiệu khá phổ biến mà bạn có thể bắt gặp ở một ai đó xung quanh mình.
Với người bảo thủ, nếu đã coi là chân lý thì khó có thể thay đổi, họ luôn giữ cho mình những suy nghĩ, tư duy của thời xưa – những suy nghĩ khá lạc hậu và cổ hủ. Thực tế, bảo thủ không chỉ xuất hiện ở những người lớn tuổi mà ngay ở thế hệ trẻ cũng không ít người mang tính cách này. Nguyên nhân có thể là được di truyền từ người thân hoặc có thể là do sự giáo dục của gia đình, môi trường xã hội xung quanh…
Thường khép kín, không muốn giao lưu với nhiều người
Luôn cho mình là đúng cho nên những người bảo thủ thường không muốn tiếp xúc hay giao tiếp với người khác. Họ có xu hướng sống trong một vỏ ốc của riêng mình để cảm thấy an toàn trước sự thay đổi của xã hội. Không muốn kết giao bạn bè hay chi tiền cho giải tỏa bản thân, đi chơi du lịch để học hỏi thêm kiến thức từ vùng đất hay quốc gia mới. Nếu có kết giao thì các mối quan hệ này cũng khó có thể bền vững bởi hầu hết mọi người không muốn làm việc với những người bảo thủ.
Những nguyên nhân tạo nên một con người bảo thủ
Có rất nhiều nhân tố tạo nên tính cách bảo thủ ở mỗi người. Có thể là được hình thành trong quá trình sống, bắt chước hoặc bị phụ thuộc vào người khác. Hoặc do ảnh hưởng bởi nền giáo dục từ khi còn nhỏ… Cụ thể hơn:
- Do con người ta thích bám víu vào một cơ sở khoa học không chắc chắn nhưng lại ngại thay đổi lối suy nghĩ hoặc hành động để phù hợp với hoàn cảnh mới.
- Thái độ bảo thủ có thể được bắt nguồn từ những ám ảnh thời thơ ấu do bị chỉ trích, phản bác hay phê bình quá nhiều theo hướng tiêu cực.
- Jannine Estes – người thành lập nên nhóm trị liệu tâm lý Estes Therapy tại San Diego – chia sẻ về nguyên nhân này như sau:”Khi còn nhỏ, những đứa trẻ không biết làm như thế nào để đối diện với những khó khăn nên thường tìm lý do để bảo vệ cho mình, nó dễ trở thành một thói quen xấu khi trưởng thành”.
- Do học tập từ những người lớn nếu người lớn luôn đổ lỗi cho hoàn cảnh thay vì nhìn nhận lại bản thân.
Hậu quả của tính bảo thủ
Thực ra bảo thủ là một tính cách tốt vì nó giúp người sở hữu kiên định hơn, có chính kiến riêng của mình. Tuy nhiên, nó lại gây ra không ít phiền toái trong công việc lẫn cuộc sống của bạn. Cùng xem tính bảo thủ sẽ gây ra hậu quả gì với nội dung phía dưới đây nhé.
Người bảo thủ có thể bị mất cơ hội phát triển bản thân
Danh ngôn nổi tiếng có câu:“Một trí óc bảo thủ là một trí óc đang chết dần”. Tác hại mà tư tưởng bảo thủ gây ra với tập thể và xã hội là rất rõ ràng. Tác hại ấy sẽ càng lớn khi nó được áp đặt vào người khác hoặc tập thể. Do đó sẽ rất nguy hại nếu người mang tính cách bảo thủ giữ chức vụ cao, nhất là những người giữ vai trò chủ chốt, chủ trì ở từng đơn vị, cơ quan, địa phương.
Chuyện kể rằng có một công ty chuyên sản xuất hàng may mặc xuất khẩu phát triển khá nhanh do thường xuyên đầu tư máy móc, trang thiết bị hiện đại, đổi mới mẫu sản phẩm, ký được nhiều hợp đồng với nhiều quốc gia trên thế giới… Sau những thành công vang dội ấy, giám đốc công ty vô cùng hả hê và càng ngày càng thấy thỏa mãn với sự nghiệp của mình. Ông ta cho rằng mẫu mã trước đó tới giờ đã khẳng định được vị trí, chiếm được chỗ đứng trong lòng khách hàng nên không có ý định thay đổi, chỉ cần duy trì mẫu mã cũ cũng đủ sức để phát triển…
Thực chất đó chính là biểu hiện rõ ràng của tư tưởng bảo thủ và hậu quả đã xảy ra. Công ty dần dần bị tụt hậu, không theo kịp dòng chảy của thời đại, hàng hóa của công ty trở thành lạc hậu, không ký được hợp đồng, khách hàng cũng dần biến mất; các đối thủ cạnh tranh cũng thừa cơ vượt lên. Chẳng bao lâu công ty của ông giám đốc nọ đã bị phá sản…
Có thể thấy rằng, một cá nhân phải chịu sự áp đặt từ một người bảo thủ đã là khó có thể chấp nhận, và nếu sự áp đặt đó là dành cho cả một tập thể thì ảnh hưởng càng không hề nhỏ. Bảo thủ càng lớn, sự phát triển của bản thân lẫn cơ quan, tập thể càng suy giảm, không bắt kịp xu hướng của xã hội. Trong công việc, nếu một doanh nghiệp luôn giữ những tư duy cổ hủ, lạc hậu thì rất ít khách ở lại và hợp tác lâu dài với doanh nghiệp đó.
Do vậy, nếu không tỉnh táo kiểm điểm lại và xóa bỏ những cái quá thời thì nhất định sẽ bị bỏ rơi, tụt hậu và vượt mặt. Không nhận sai, không tự phê bình bản thân, không dám nhận chỉ trích thì không bao giờ có thể phát triển được.
Người có tính bảo thủ sẽ có nhiều kẻ thù hơn
Không phải tự nhiên mà người ta lại đề cao phương pháp học nhóm hay trao đổi theo nhóm, bởi vì với hình thức này sẽ khuyến khích mỗi người sẽ tự do đưa ra ý kiến của mình để bàn bạc, thảo luận, giúp vấn đề được giải quyết nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, những người bảo thủ lại thường không nghĩ như vậy, họ luôn suy nghĩ rằng một mình mình có thể giải quyết được mọi thứ và đương nhiên chẳng cần nghe ý kiến từ người khác. Hầu như mọi người chẳng ai muốn tranh cãi với người chỉ khăng khăng cho mình là đúng. Nếu có phải tham gia đóng góp, bàn bạc ý kiến cùng tập thể thì chắc có lẽ cuộc họp này diễn ra theo chiều hướng căng thẳng mà vấn đề lại chưa chắc đã được giải quyết.
Những người bảo thủ thường không quan tâm tới cảm nhận của người khác nên thường không có bạn bè thân thiết, thậm chí phần lớn là kẻ thù. Đây cũng là lý do mà những người bảo thủ thường khó gặp may mắn, thuận lợi trong công việc lẫn đời sống hằng ngày. Cuộc sống là cùng tiếp thu, thay đổi và trở nên tiến bộ. Chính vì thế, việc luôn nghĩ mình đúng chỉ làm tổn hại đến quyền lợi của bản thân, cản trở sự giúp đỡ cần thiết từ người khác. Bởi lẽ những người từng cho bạn lời khuyên sẽ chẳng muốn giúp bạn một lần nữa khi bạn luôn bác bỏ ý kiến của họ. Vì thế, khi gặp khó khăn, bạn sẽ phải chống chọi một mình và chết dần chết mòn cùng sự cổ hủ của bản thân.
Làm gì để không trở thành người bảo thủ?
Để loại bỏ một phần bảo thủ trong một ai đó là điều không dễ dàng nhưng không phải là không có cách. Chỉ có điều người bảo thủ liệu có muốn thay đổi bản thân để phát triển hơn trong công việc lẫn cuộc sống hay không. Nếu quyết tâm thì đừng ngại làm theo những gợi ý vô cùng hữu ích dưới đây nhé.
Biết quan tâm đến cảm xúc của bản thân mình và người khác
Tập trung vào cảm xúc và ý kiến của bản thân mình trước khi trưng cầu ý kiến của người khác. Điều này có thể giảm tối đa cảm giác phòng thủ từ đối phương, khiến họ khó bảo thủ với suy nghĩ của họ. Chí ít họ biết cụ thể rằng điều gì mà bản thân họ làm khiến bạn không vui, thay vì phải tự suy diễn và đưa ra kết luận là bạn không ưa họ.
Có thể những người bảo thủ không biết một sự thật rằng những lúc họ khăng khăng quyết định và làm theo cá nhân họ thì sẽ gây ra cảm giác ức chế đối với những người xung quanh. Chính vì vậy để hạn chế tính cách bảo thủ thì bạn cần biết đặt mình vào hoàn cảnh của người khác, ngay cả khi bảo vệ quan điểm cá nhân thì cũng không nên thể hiện thái độ thiếu tôn trọng đối với những người có ý kiến khác mình.
Hãy thật lòng để ý đến phản ứng của những người khác. Bởi thông thường những người bảo thủ luôn cảm thấy mình bị bỏ lại, bị tổn thương, tự ti và họ cần sự công nhận từ người khác. Họ cần sự quan tâm và ảnh hưởng nên hãy quan tâm hơn đến người khác để tránh gây tranh cãi. Khi đã biết nghĩ cho cảm xúc của người khác thì chắc chắn sẽ giảm thiểu được tính bảo thủ một cách hiệu quả.
Biết cách kiềm chế, dung hòa và giữ bình tĩnh
Sự nóng giận chỉ đổ thêm dầu vào lửa và khiến bạn tự chuốc ức chế vào trong người mình mà thôi. Đôi khi, vấn đề nằm ở bản thân người ấy chứ không phải là cách tiếp cận của bạn. Hãy làm những gì có thể, nhưng cũng nên đặt ra những giới hạn để tránh tự làm tổn thương chính bản thân mình.
Bước đầu hãy tôn trọng và lắng nghe ý kiến của mọi người. Sau đó thì hãy dám tiếp thu ý kiến góp ý và đừng sợ sai. Đừng dồn ép và tấn công người khác bằng ngôn ngữ khó nghe. Nó vô tình làm bạn và đối phương mất bình tĩnh và có xu hướng bảo thủ ý kiến của mình.
Học cách giao tiếp với mọi người xung quanh
Những người bảo thủ muốn người khác phải làm theo ý của mình với thái độ khâm phục thì thay vì ăn nói khó nghe. Dó đó, bạn hãy nói cho họ biết vai trò quan trọng của họ đối với bạn. Đây là cách hữu hiệu để có thể điều khiển tâm lý người khác nghe theo quan điểm của mình.
Việc chỉ trích người khác không chỉ tạo nên không khí căng thẳng mà nó còn khiến những người bị chỉ trích có suy nghĩ theo thiên hướng tiêu cực về vấn đề cần giải quyết. Thay vì hành động thiếu tôn trọng người khác thì bạn có thể lắng nghe ý kiến của mọi người, ghi nhận sự đóng góp của họ và đưa ra ý kiến của bản thân một cách tinh tế, khéo léo. Cần tránh phê bình và làm lớn vấn đề từ câu chuyện của người khác. Thay vì chê bai và phản bác, hãy học cách tôn trọng và lắng nghe. Ghi nhận nỗ lực từ người khác thì đương nhiên, họ sẽ không phản ứng lại bằng thái độ bảo thủ.
Đôi khi lời nói chẳng thể giải quyết được vấn đề nhưng ít nhất cách giao tiếp của bạn có thể xoa dịu, biến cục diện căng thẳng thành nhẹ nhàng hơn. Khi đó các thành viên sẽ không tỏ ra quá bất bình với nhau. Rất nhiều người vốn dĩ không muốn trở thành người mang tính bảo thủ, thậm chí họ biết bản thân mình sai và biết nhìn nhận vấn đề. Nhưng vì bị người khác châm biếm, dồn nén, đem ra chỉ trích quá thẳng thắn và thậm tệ.
Tìm đọc nhiều cuốn sách về đề tài giao tiếp ứng xử
Cách duy nhất để thay đổi tính cách, suy nghĩ của bản thân là tự chiêm nghiệm và rút ra bài học cho chính mình. Những người bảo thủ nếu muốn hạn chế tính cách này thì nên bổ sung, trang bị thêm kiến thức. Kiến thức ở đây bao gồm cả kiến thức chuyên môn lẫn kiến thức giao tiếp ứng xử. Tuy nhiên sẽ rất khó có kiến thức từ việc hướng dẫn của người khác bởi nó vô tình khiến bạn cảm thấy bị tổn thương, tự ti, bị chạm đến lòng tự trọng hơn.
Thay vào đó, cách để làm giàu kiến thức hiệu quả nhất chính là đọc sách. Chỉ có đọc sách thì bạn mới có thêm thông tin bổ ích về xã hội và cuộc sống, tự mình học và làm theo những kiến thức bản thân mình đã tiếp nhận. Việc chọn đọc sách mỗi ngày sẽ vô tình giúp bạn thay đổi tư duy cũng như suy nghĩ một cách tiến bộ, đúng đắn, khoa học cũng như có nhiều nguồn thông tin, tri thức mới mẻ hơn, hiện đại hơn. Cuộc sống vì thế cũng trở nên dễ dàng hơn.
Biết cách dung hòa, bỏ định kiến cá nhân sang một bên
Thông thường những người mang tính cách bảo thủ sẽ có thói quen kiên định và không thay đổi những gì mình cho là đúng, vì vậy mà những người xung quanh cùng với ý kiến của họ đều bị cho là sai trái, lệch lạc. Nếu cứ giữ mãi lối tư duy, suy nghĩ như vậy thì tính bảo thủ của bạn sẽ ngày càng trở nên mạnh mẽ hơn. Bản thân luôn cho rằng những suy nghĩ của mình là đúng và ý kiến người khác là sai, là bảo thủ và không hợp với quan niệm của bạn. Thì để không trở thành người bảo thủ bạn cần lắng nghe chân thành những gì người khác nói, bỏ qua ý kiến và định kiến của cá nhân để trao đổi về vấn đề người khác đang nói đến.
Khi muốn người ấy tháo gỡ tấm khiên vững chắc trong lòng mình thì có lẽ chính chúng ta cũng cần phải học cách tháo bỏ những định kiến ngăn cách trước. Khi ấy, bạn sẽ có thể cải thiện được việc khư khư cho là mình đúng cũng như tiếp thu, lĩnh hội được thêm kiến thức hoặc chí ít là kinh nghiệm quý giá từ người khác. Bạn có từng nghe tới câu nói:“uốn tháo chuông cần tìm người buộc chuông”, vậy thì người muốn hạn chế bớt tính bảo thủ trong mình thì chỉ có cách tự mình đi tìm và trải nghiệm phương pháp thích hợp.
Hạn chế việc đổ lỗi cho người khác
Bạn có từng nghĩ rằng nếu như bạn vẫn mãi khăng khăng với ý kiến cá nhân cũ kĩ của mình mà không hề biết điều này đang dồn người khác vào chân tường, vậy thì người thiệt nhất chính là bạn?
Việc đổ lỗi hay dùng những từ ngữ làm tổn thương người khác sẽ tạo nên thói quen coi mình là cái rốn của vũ trụ. Buộc người khác phải để ý đến mình, buộc người khác phải nghe theo ý kiến của mình. Chúng vô tình đẩy người khác vào thế “tiến thoái lưỡng nan” và buộc phải quay ra chống đối bạn. Hạn chế điều đó sẽ giúp bạn rút ngắn khoảng cách với mọi người xung quanh và bớt sự bảo thủ trong tính cách.
Tóm lại, muốn giảm thiểu tính bảo thủ tồn tại bên trong bản thân, điều mà bạn nên làm là hạn chế sử dụng những từ ngữ mang hàm ý đổ lỗi, trách móc người khác. Việc làm này cũng giúp bạn tạo dựng mối quan hệ chặt chẽ, hòa đồng hơn đối với những người xung quanh.
Hi vọng thông qua bài viết này, thochu.net đã giúp bạn biết được bảo thủ là gì và hiểu sâu hơn về tính bảo thủ cũng như những dấu hiệu, nguyên nhân, hậu quả và cách khắc phục tính bảo thủ. Hãy cố gắng hạn chế hết mức tính cách này để cuộc sống của chúng ta bớt căng thẳng, ôn hòa và hạnh phúc hơn nhé!